WIRUS NIEDOBORU IMMUNOLOGICZNEGO KOTÓW

(KOCI AIDS LUB FIV)

Używane przez lekarzy określenie tej choroby jako FIV jest skrótem angielskiej nazwy feline immunodeficiency virus. Choroba wywoływana przez ten wirus jest odpowiednikiem choroby ludzi, określanej jako AIDS. Choć są to różne choroby i nie ma możliwości krzyżowego zakażenia ludzi i kotów wirusem FIV, ich objawy są niemal identyczne. Po raz pierwszy wyizolowano FIV i określono go jako przyczynę tej choroby w 1986 r. Zaliczany jest on do grupy retrowirusów, podrodziny lentivirusów.

Chociaż FIV znaleźć można we krwi i licznych tkankach, największe jego stężenie występuje w ślinie zakażonych kotów. Zazwyczaj przenoszony jest na kolejne zwierzę przez ukąszenia. Wszystkie koty domowe są potencjalnie narażone na zakażenie, ale ze względu na sposób przenoszenia choroba występuje najczęściej u kocurów trzymanych na swobodzie, walczących w obronie swojego terytorium lub w okresie godowym. Choroba może pojawić się w dużych hodowlach, ale jej częstotliwość w takich sytuacjach jest znacznie mniejsza. Objawy kliniczne występują zazwyczaj u kotów w starszym wieku, ze względu na wydłużony okres inkubacji po zetknięciu się z wirusem.

Objawy

Od czasu wniknięcia wirusa do organizmu do momentu wystąpienia objawów choroby mogą upłynąć lata. Ta cecha i sposób nasilania się choroby w organizmie są bardzo zbliżone do zmian wywoływanych przez wirus AIDS u ludzi. Po zakażeniu wirus rozprzestrzenia się szybko w organizmie zwierzęcia, atakując komórki. Wkrótce procesem objęte są różne typy komórek, wchodzących w skład systemu odpornościowego organizmu. Ilustracją zdolności wnikania wirusa do komórek różnego typu jest fakt, że we wczesnych stadiach choroby może on być izolowany z komórek nerwowych mózgu i różnego rodzaju komórek układu pokarmowego. W tych pierwszych kilku miesiącach jedynymi widocznymi objawami choroby może być biegunka i senność.

Zarażone zwierzęta przechodzą potem w długie stadium uśpienia (wyciszenia) choroby. W tym okresie, zazwyczaj trwającym kilka lat, wirus kontynuuje namnażanie, wnikając do wciąż nowych komórek.

Pierwsze objawy zakażenia FIV są mało charakterystyczne. Koty tracą apetyt, dochodzi do ubytku masy ciała, nawracającej gorączki, obniżenia liczby różnych rodzajów białych krwinek i pogorszenia ogólnego stanu zwierzęcia. U niektórych kotów mogą występować objawy świadczące o trwaniu procesów chorobowych w układzie nerwowym, polegające na nienaturalnym poruszaniu się, drżeniu mięśni twarzy, częstych ruchach gatek ocznych, agresywności lub porażeniach.

W miarę nasilania się tych objawów zaburzeniom ulega funkcjonowanie większości układów w organizmie. Może się tak dziać w następstwie wtórnych zakażeń, rozwijających się na skutek osłabienia barier odpornościowych, bądź też w wyniku bezpośredniego działania wirusa na tkanki. Zmiany zapalne występują zazwyczaj w obrębie oczu, jamy ustnej, w płucach, na skórze i w przewodzie pokarmowym. U niektórych zwierząt powstaje obraz stopniowego niszczenia poszczególnych układów. Zakażenie rozprzestrzenia się szybko na cały organizm, powodując zmiany silniejsze, niż można by oczekiwać.

Diagnoza

Diagnoza nie jest łatwa i FIV Łatwo pomylić z chorobami wywoływanymi przez inne wirusy, np. FIP i FeLV U kotów tych występuje niższa niż normalnie liczba różnych rodzajów białych krwinek. Ponadto powstawanie nowych komórek jest spowolnione lub całkowicie zahamowane. Obniża się też liczebność krwinek czerwonych, co prowadzi do niedokrwistości. Nierzadkie są guzy węzłów chłonnych.

Chociaż specyficzne testy krwi w celu wykrycia FIV nie są doskonałe, wykazują przydatność w postawieniu diagnozy. Najczęściej stosowane w laboratoriach są testy IFA, ELISA i Western blot. Wyniki fałszywie ujemne występują czasami w bardzo wczesnych i bardzo późnych stadiach choroby. Mogą też zdarzyć się wyniki fałszywie dodatnie, ale rzadziej.

Jak postępować?

Koty zakażone FIV można próbować leczyć, ale w stadiach, w których wystąpią objawy kliniczne, rokowanie jest bardzo złe. Większość zwierząt umiera w ciągu 8 miesięcy. Postępowanie lekarskie obejmuje podawanie antybiotyków o szerokim zakresie działania, aby zapobiec wtórnym zakażeniom bakteryjnym; glikokortykosteroidów w celu zapobiegania problemom immunologicznym oraz po dawanie lekkostrawnych pokarmów o wysokiej jakości, a w razie odwodnienia - płynów. U pacjentów ze znaczną niedokrwistością stosuje się niekiedy przetaczanie krwi. Glikokortykosteroidy są też przydatne, ponieważ powodują one poprawę apetytu.

Nie opracowano dotąd szczepionki przeciw FIV Ponieważ choroba jest przenoszona głównie przez rany kąsane, koty nie zakażone można chronić przed chorobą przez izolację od zwierząt chorych. Przed wprowadzeniem do hodowli zwierzęta powinny być poddane odpowiednim badaniom.