ZAPALENIE USZU U PSÓW

Dlaczego psy chorują na zapalenie uszu?
Kanał słuchowy psa zasadniczo różni się od ucha ludzkiego – u człowieka występuje prosty poziomy przewód, u psów biegnie on pionowo w dół, a następnie zakręca pod ostrym kątem. Dodatkowo u psów mamy często do czynienia z wiszącą luźno małżowiną, która przysłania wejście do kanału słuchowego. Skutkiem tego jest ciepłe i wilgotne środowisko, które sprzyja namnażaniu różnych mikroorganizmów. Budowa ucha oraz skłonności psów do myszkowania sprzyjają przedostawaniu się ciał obcych, najczęściej kłosów zbóż i traw, oraz zakażeniom pasożytniczym (np. świerzbowiec uszny). Kąpiele w rzekach i stawach mogą być przyczyną zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Bardzo częstą przyczyną stanów zapalnych uszu jest alergia – pies drapiąc się podrażnia lub nawet kaleczy skórę, w której wtórnie namnażają się bakterie i grzyby.

Niektóre rasy są szczególnie predysponowane do występowania chorób uszu. Należą do nich m.in. cocker spaniele, pudle, bernardyny, nowofunlandy, bobtaile, stosunkowo często chorują dobermany, sznaucery i owczarki niemieckie.

Objawy:
Najczęściej występującym objawem jest świąd uszu – pies drapie się i trzepie głową, w skrajnych przypadkach może uderzać małżowinami o otaczające przedmioty, co prowadzi do powstawania dużych krwiaków. Możliwa jest silna bolesność przy próbie dotknięcia okolic uszu. Najczęściej w kanałach słuchowych stwierdza się dużą ilość wydzieliny – może to być ciemnobrązowa maź o zapachu starych skarpet lub żółta/zielonkawa, cuchnąca ropa. Czasami jedynym objawem jest świąd i nieznaczne zaczerwienienie kanału słuchowego.

Przy alergii chorobie uszu może towarzyszyć zapalenie spojówek, lizanie łap i zmiany skórne.

Rozpoznanie:
W każdym przypadku zapalenia uszu należy udać się do lekarza weterynarii – stosowanie leków na własną rękę, bez odpowiedniej diagnostyki może prowadzić nawet do całkowitej utraty słuchu!

Podstawą rozpoznania jest oglądanie kanału słuchowego oraz badania dodatkowe. Kanał słuchowy ogląda się przy pomocy specjalnego przyrządu – otoskopu, a następnie należy pobrać wydzielinę do badań dodatkowych – badania mikroskopowego (pasożyty), cytologicznego (wstępne określenie przyczyny – bakterie, grzyby, komórki zapalne) oraz bakteriologicznego (określenie rodzaju występujących bakterii oraz ustalenie skutecznego antybiotyku). W razie potrzeby można wykonać zdjęcia RTG czaszki lub inne badania.

Postępowanie:
Postępowanie przy zapaleniu uszu zależy od przyczyny. Jeżeli w kanale słuchowym znajduje się ciało obce, należy je usunąć. W przypadku świerzbowca usznego należy zastosować leki przeciwpasożytnicze (leczenie miejscowe i ogólne), jeżeli stwierdzone zostaną bakterie lub grzyby - można stosować miejscowo preparaty jednoskładnikowe lub częściej wieloskładnikowe, działające rzeciwbakteryjnie/przeciwgrzybiczo oraz przeciwzapalnie. Preparaty miejscowe mają najczęściej postać kropli lub zawiesiny i należy je stosować w zależności od składu i zaleceń lekarza 1-4 razy dziennie przez minimum 7 dni, a czasem nawet do kilku tygodni. Czasem leczenie miejscowe nie wystarczy i trzeba dodatkowo podawać antybiotyki i/lub leki przeciwzapalne ogólnie (w zastrzykach lub tabletkach).

W przypadku zapalenia uszu bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniej higieny ucha – najskuteczniejszy jest „flushing”, czyli przepłukiwanie kanału słuchowego letnią wodą z dodatkiem środka antyseptycznego, w warunkach domowych wystarcza regularne czyszczenie uszu w celu usunięcia zalegającej wydzieliny i resztek leków.

Jeżeli przyczyną jest alergia, często zalecana jest dieta hipoalergiczna oraz leki odczulające – przeciwhistaminowe lub sterydowe.

Jak zapobiegać zapaleniom uszu i jak je pielęgnować?
-Podstawą jest regularna kontrola uszu - właściciele w czasie codziennych pieszczot powinni zaglądać do uszu aby wyłapać wczesne objawy choroby.

Należy pamiętać, że wczesne wprowadzenie leczenia znacznie skraca chorobę. Im dłużej trwa choroba, tym dłużej trwa leczenie.

-Regularne czyszczenie uszu. Można to robić w lecznicy, przy pomocy specjalnych urządzeń do przepłukiwania uszu (Auri-Flusch), lub w domu, używając do czyszczenia specjalnych patyczków oraz preparatów do czyszczenia uszu (np. Otex, Oticlar, płyn do uszu Dr Seidla).
-Po każdej kąpieli należy wysuszyć kanały słuchowe suchą watką lub gazą
-Nie wolno pozwalać psu na wystawianie głowy przez okno w czasie jazdy samochodem.
-W przypadku alergii - należy leczyć chorobę podstawową oraz stosować dietę hipoalergiczną.
-W przypadku kontaktu ze zwierzętami chorującymi na świerzba - profilaktyczne stosowanie długo działających preparatów (preparat w "kropelce" działający przeciw pasożytom wewnętrznym i zewnętrznym - Stronghold).

Absolutnie nie wolno stosować profilaktycznie leków stosowanych w leczeniu uszu (najczęściej zawierają one antybiotyki, których nieodpowiednie stosowanie może prowadzić do wystąpienia oporności wśród bakterii).

ŚWIERZB USZNY
u kotów i psów

Świerzbowiec uszny jest najczęściej spotykana chorobą uszu u kotów, u psów występuje znacznie rzadziej. Przyczyną jest świerzbowiec uszny (Otodectes cynotis), który pasożytuje głównie w zewnętrznym przewodzie słuchowym, ale może też atakować okolice małżowin usznych, szyję i okolicę grzbietu w części lędźwiowej i ogonowej. Do zarażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni. Młode zwierzęta są znacznie wrażliwsze niż starsze, ale świerzb spotyka się u psów i kotów w każdym wieku.

Możliwe jest przeniesienie świerzba usznego na człowieka. Zarażeniu towarzyszą objawy silnego swędzenia w okolicach ramion i tułowia.

Objawy:
Objawy kliniczne świerzba usznego są wywołane przez drażniące działanie pasożytów (mechaniczne i chemiczne) oraz przez reakcje uczuleniowe.

-zapalenie ucha zewnętrznego (otitis externa) - najczęściej występuje obustronnie. W kanale słuchowym występuje ciemno-brązowa, łuskowata, sucha wydzielina oraz stan zpalny spowodowany reakcją alergiczną oraz samouszkodzeniami. W przypadkach przewlekłych wydzielina może przypominać cementowy korek, będący odlewem kanału słuchowego. Chorobie towarzyszy silny świąd.
-przy uszkodzeniu błony bębenkowej mogą pojawić się objawy nerwowe
-objawy skórne - dotyczą skóry okolicy twarzowej, szyi oraz grzbietu. Występuje prosówkowe zapalenie skóry lub symetryczne wyłysienie oraz silny świąd.

Rozpoznanie:
Podstawą rozpoznania jest badanie mikroskopowe!

Pod mikroskopem widoczne są często wszystkie postacie rozwojowe świerzbowca usznego - jaja, larwy, nimfy oraz osobniki dorosłe.

Leczenie:
Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwpasożytniczych oraz dokładnym czyszczeniu ucha z zalegającej wydzieliny.

Na polskim rynku weterynaryjnym dostępnych jest wiele preparatów likwidujących świerzbowca usznego oraz działających profilaktycznie. Leki występują w postaci kropli i maści do stosowania miejscowego (do kanału słuchowego) oraz w postaci zastrzyków lub "kropelek" wylewanych na skórę. Można również stosować kąpiele lecznicze w środkach przeciwpasożytniczych, jednak takie leczenie jest bardziej kłopotliwe (zwłaszcza w przypadku kotów, które w większości nie przepadają za kąpielą).